Aquarius ontzia Valentziako portura iristeak izandako oihartzuna gorabehera, migratzaileeen egoeraren isla diren hainbat gertakari izan dira 2017-2018 ikasturtearen hondarrean. Migratzaileen eskubideen alde lan egiten duen mugimenduak Mugak zabalduz karabana antolatu du laugarren aldiz: Euskal Herritik, Herrialde Katalanetatik, Andaluziatik, Gaztelatik… ehunka pertsona joango dira Italia eta Frantzia arteko mugara eta Siziliara, errefuxiatuen egoera bertatik bertara ezagutu eta egoera salatzera. Aratz Ortiz de Elgea Ongi Etorri Errefuxiatuak Araba plataformako kideak eman zigun horren berri joan den ekainaren 18an ARABA HIZPIDEn.
Joseba Sarrionandiaren hitzak Mikel Laboaren ahotsean kanta egin zirenak.
Egun hauetan etengabe datozkit gogora hitzok, bata bestearen atzetik, taigabe….paterak itsasora lez. Txirotasun gorritik, gerretatik, jazarpen politiko, sozial edo sexualetik ihesi datozen gizakiz eta emekiz leporaino beteak itsasoratzen diren paterak ikustean…sorterria… nekez… uzten du… nekez…
Zer uste dugu bada, jendeak gogotsu eta pozik migratzen duela?
Zein polita den globalizazioa! munduratze orokorra!, baina soilik aberastutako herrialdeentzat? Non daude herrialde txirotutako biztanleentzako low-cost bidaiak?
Ezar ditzagun kuotak bai, ezarri, beldurrik gabe; baina ez erabakitzeko zenbat pertsona “sar” daitezkeen gure Europa gotortuan, baizik eta erabakitzeko zenbat pertsona “hartu” behar ditugun, abegikor, lagunkoi…izan ere, xahutzen dugun petrolio tanta, soja ale, palma olio litro edo banana kilo bakoitzeko pertsona bat hartu beharko genuke-eta.
Petrolioa amaitzear da lagunok, baina gaur egun inoiz baino gehiago bidaiatzen dugu. Normala iruditzen al zaizue guk 10 edo 20 euroren truke leku askotara bidaia dezakegun bitartean, besteek beren bizitzak arriskuan jarri beharra patera batean?
Tusk eta Trump, Trump eta Tusk….beleak zozoari, ipurbeltz!
Estatu Batuetako adierazpenekin eta ekintzekin asaldatzen gara, baina erraz onartzen Europako Kontseiluko presidentearenak:
“Europako Kontseiluko presidente, Donald Tusk-ek, zera proposatu die Batasuneko 28 estatuei: “Egin ditzagun etorkinentzako lehorreratze plataformak europatik at”.
Zer esan nahi du? Afrika osotik datozen etorkinak hartuko dituen bategite zentroak egin nahi dituela? Garai bateko “konzentrazio esparruak”, ezta?
Azal gogorra izan behar da, eta lotsa gutxi. Inolako eskrupulurik ez duten politikoek gobernatzen gaituzte, hitzez hitz, gobernatu, aziendak gobernatzen diren bezala. Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalaren hitzaurrea ere irakurri ez duten politikariek dute agintea, eta horrela dabil mundua…
Gizaki orori dagozkio adierazitako eskubide eta askatasunak, eta ez da inor bereziko arraza, larru-kolorea, sexua, hizkuntza, erlijioa, politikako edo bestelako iritzia, sorterria edo gizarteko jatorria, ekonomi maila, jaiotza edo beste inolako gorabeheragatik. Ez zaio begiratuko gainera, pertsona zein herrialde edo lurraldetakoa den
Eta niri berriro datozkit gogora Sarriren hitzak Mikelen ahotsean:
Bere sorterria nekez uzten du, sustraiak han dituenak…
Gaur hasiko dira Adurtzako jaiak: arratsaldeko 16:30etik aurrera pilota eguna dute antolatuta frontoian, adin guztietako auzotarrei zuzenduta. Ibai Intxaurrondo jai batzordeko kidearekin hitz egin du gaur ARABA HIZPIDEk eta, egitaraua gogora ekartzeaz gain, aurten jaiek 58. urteurrena dutela adierazi du. Antolatzen hasi zirenetik hona, eredu beretsua izan dute: jai herrikoiak eta parte-hartzaileak antolatzea, auzotik eta auzotarrentzat.
Duela egun batzuk “balea agertu zen”, ez dakit izan zen “bederatziak aldean” bertso zaharrak esaten duen moduan. Ez Orion, Zarautzen baizik. Youtuben bideoa duzu ikusgai: balea Zarautzeko hondartzan, ertzetik oso-oso gertu area eta ura harrotuz. Balea, norabidea galduta edo, lehorrean ez hiltzeko borrokan ari zen. Hangoak hurbildu eta bultzaka aritu zitzaizkion, itsasoratzen laguntzeko. Baziren hamabost lagun inguru –sorosleak eta beste- ikusi dudan bideoan. Amaieran balea libre ikusten da eta jendea bere ondoan, guztiok igerian. Ederra da eszena, film batekoa dirudi.
“Balearen bertsoak” kanta famatuan balea agertzen denean jendea ere bertaratzen da: “beriala juan ziren treñeruen bila, arpoi ta dinamita eta soka bila…” Duela mende bat Orion gertatutakoa kontatzen dute bertsook. Nola aldatzen diren gauzak, kamarada: itsas pizti handiari nola begiratzen zioten garai hartako “mutil bizkor bikainek” eta gaurko neska-mutilek nolako begiradaz hartzen duten lehorrera hurbiltzen den balea. Errukia, enpatia eta anaitasun sentimendua zabaldu da, eta pertsonen harago joan da, animalia-jendearengana helduz.
Ikuspegi aldaketa hau ez da nolanahikoa: natura ustiatu beharreko baliabide bilduma baino gehiago da pertsona askorentzat (ez horretan interes handiak dituztenentzat, jakina). Sentsibilitate berriak portaera berriak dakartza: duela mende bat pentsaezina zitzaien baleagana hurbiltzea itsasoratzen laguntzeko; gaur egun pentsaezina zaigu arpoiarekin joatea balea akabatzeko.
Pentsamendu eta ikuspegi aldaketak aldaketa sozialak dakartza nahitaez, denbora behar bada ere. Garai batean oso normalak eta gizartean erabat onartuak zirenak (esklabutza, emakumeen eskubide eza, homosexualitatearen aurkako jazarpena …) gaur egun onartezinak zaizkigu. Ez dut esaten, noski, arazo horiek guztiak gaindituta daudenik, inola ere ez. Baina bai atzeraezinezko aurrerapenak egin direla, kontzientzia garapenak portaera- eta lege- aldaketak ekarri baititu.
Animaliekiko harremana hurrengo paradigma aldaketa izan daiteke. Gero eta ahots gehiagok adierazten dute gure planeta honen “beste” biztanle horiekiko kezka. Hemendik hamarkada batzuetara gaur egungo ohiko errealitate batzuei jasanezinak direla iritsiko diete garai berrietako gizon-emakumeek. Balea bat itsasertzean agertzen denean bezala.
Aurreko San Joanetako asteburuan Azkena Rock ospatu zen Gasteizen. Urteak dira lagun bat eta biok joaten garela. Urtero, huts egin gabe, giro ederraz gozatzera, musika entzutera, talde berriak ezagutzera, aspaldiko ezagun eta lagunekin elkartzera eta ondo pasatzera joaten gara, azken finean.
Aurten kartel buru Joan Jett izeneko emakumea zegoen. Nik sekula entzun gabe neukan bere izena (edo hori uste nuen). Kontzertu itzela eman zuen eta konturatu nintzen abesten zituen abestien erdiak ezagutzen nituela. Musikari bikaina izateaz gain, bere ahotsa entzuten hasi orduko (bide batez, benetan ederra eta argia) ezaguna egiten zitzaidan.
Zergatik ez zitzaidan, bada, bere izena ezaguna egiten? Agian abestirik ezagunenak aspaldi batekoak direlako eta orduan ez nekielako musikarien izenik? Ala emakumea zelako?
Kadizen eskulturgile baten irudiak bota dituzte zaborretara. XVII. mendeko eskulturgilea zen La Roldana-renak. Emakumea zen. XVII.mendekoa. Gizona izan baliz (esate baterako, garai beretsuko Hernádez edo Mena) gaur egun botako zituzten? Badakit ondarearen kontrako astakeria asko egiten direla, baina duela gutxi ikertu berri ziren eta, hala ere, bota? Emakumea zelako ote?
Clara Peters margolari barrokoaz hitz egin zen lehengoan hitzaldi batzuetan. XVII. mendeko bodegoi egile bikaina. Bikainenetakoa. Hainbesterako, El Pradon erakusgai egon den lehen emakumea dela. Hizlariak zioen moduan, agian bigarren mailako generoko koadroak egiten zituela kontsideratu delako lortu izan du bere lana erakusgai egotea gizonenen artean, eta inork jakin gabe ia.
Henry James handiaren laguna zen Edith Wharton. Antzeko estiloko liburuak idatzi zituzten, garai beretsuan eta kalitatez ere bai. Nork ez ditu Henry James-en pare bat lan ezagutzen? “Portrait of a Lady” (Emakume baten erretratua), “Washington Square” edo “Koxka bat estuago”? Aldiz nork irakurri (edo entzun) ditu “The Age of Innocence” edo “The House of Mirth” eta Whartonenak zirela jakin?
Enparanoiatuta nago agian, baina hori ere zerbaitegatik da ezta?
Sistema berriak bi abantaila izango lituzkeela adierazi du Jon Ruiz de Infante Equoko kideak ARABA HIZPIDEn: alde batetik, egungo zabor-tasa baino gutxiago ordainduko litzateke, hondakinak ongi bereizi eta birziklatuz gero eta, bestalde, birziklatze-tasa handitzea ere ekarriko luke. Izan ere, Europatik datozen zuzentarauek diote 2020rako hondakinen % 50 biriziklatu behar dela, baina Gasteiz % 30eko tasan dago aspaldiko urteetan. Horretarako, edukiontziak itxita egongo lirateke, eta erabiltzaile bakoitzak bere txartela izango luke irekitzeko.
Aluak proiektua aurkeztuko du bihar Lorea Burzakok. Mindre Folklore DJ gisa ezaguna den musika-jartzaileak musika-eszenan parte hartzen duten emakumeak ikusaraztea du helburu proiektu honen bitartez. Musikaren munduko alor guztiak biltzen ditu proiektuak: musikariak, teknikariak, ekoizleak, ekitaldi-antolatzaileak, diseinatzaile eta ilustratzaileak. DJak…
Nerabezarotik duen asmoa dela azaldu du Lorea Burzakok, baina egoera pertsonala dela-eta, orain errealitate bihurtu dela. Bihar izango da proiektuaren aurkezpena Herre 74 tabernan, Zaharraz harro jaien egitarauan.
Ekainaren 28a sexu-askapenaren nazioarteko eguna dela-eta, Gasteizko LGTB mugimenduko adin ezberdinetako hiru kide elkartu ditugu solasaldian: Sejo Carrascosa, Garazi Beramendi eta Andu Martinez. Gehiago izan zitezkeen, beste batzuk izan zitezkeen, baina esandakoak esan bezala jaso ditugu, kontuak faltan agian bai, baina soberan ez daudelakoan.
2019an beteko dira 50 urte Stonewall Inn tabernako istiluetatik: New Yorkeko taberna hartan biltzen ziren lesbiana, gay eta transexualek poliziaren etengabeko jazarpenari planto egin eta antolatzen hasi ziren, euren eskubideen alde. Gertakari haiek jotzen dira egungo sexu-askapen mugimenduaren aurrekaritzat. New Yorken gertatu zen, baina beste edozein tokitan ere izan zitekeen, baita Gasteizen ere, esaterako.
Stonewall-eko istiluak baino 10 urte lehenago jaio zen Sejo Carrascosa Madrilen, eta bertan hasi zuen LGTB kolektiboaren eskubideen aldeko militantzia, La Radikal Gai izeneko talde mitikoan. Orain dela 25 urte Gasteiza etorri zenean, COGAL izeneko taldean sartu zen, gerora Gaytasuna izango zena. «Borrokatzeko gogoz» iritsi zen. GIBaren inguruko borroka eta bisibilitatea ziren garai hartan lehentasunak, jendearen arteko elkar ezagutzarekin batera: «Gure helburua ez zen asistentzialista, baina jendeak hori behar zuen, eta horretan ere aritzen ginen». Lumagorri Heterosexismoaren Aurkako Taldean dabil egun Carrascosa.
Gaytasuna izena «ezaguna» egiten zaio Garazi Beramendiri, baina oso urrutikoa. Eta ez da harritzekoa, izan ere 1993an jaio zen gasteiztarra. Andu Martinez, aldiz, 1998an jaiotakoa da eta Gaytasuna taldea ezaguna ere ez zaio egiten. Beramendik talde batean baino gehiagotan militatu du, ez baitzaio gustatzen etiketa bakarrean kokatzea. Martinezen hitzetan, ez da egon Gasteizen gazteentzat «erreferentzia sendoa» izan den talderik azken urteetan. Hala ere, biak dabiltza E28ko koordinadoran.
Mundu-mailan egon den lehenengotariko spoilerra izango zen Bruce Willisen ondoan, ohean etzanda izarak leporaino igota xuxurlaka hitz egiten zuela, aldizka hildakoak ikusten zituela zioen haur pixka bat beldurgarri hura protagonista zuen filmarekin gertatu zena. Jende askok filma ikusi aurretik zekien Bruce Willis hilda zegoela; hala ere, ikusi egin zuten, filmak dagoeneko grazia zipitzik ere ez zuen arren.
Bada, ez dakit oso ondo zergatik, baina haur harekin gogoratzen naiz norbait «nik pertsonak bakarrik ikusten ditut» esaten ikusten dudanean. Haur haren ahotsa etortzen zait burura, gizonak, emakumeak, transak, bollerak, marikak, beltzak, zuriak, aniztasun funtzionala dutenak edo halakorik ez dutenak eta abar ikusi ordez, pertsonak bakarrik ikusten dituztela diotenak entzutean. Beharbada, haur haren ahots xuxurlatiak bezalaxe, pertsona horiek ere beldurra ematen didatelako egiten dut lotura hori.
Jarraian, ordea, «nik pertsonak bakarrik ikusten ditut» diotenek ahots xuxurlatirik izaten ez dutela pentsatzen dut, eta indartsu eta harro hitz egiten dutela, pentsamolde progresista eta tolerantea dutela sinetsita egoten direlako. Eta, jakina, esaldi hori esateko adorea edukitzeko, nahitaez egon behar dutelako sisteman eroso. Izan ere, hala izan ezean, ez litzaieke horrelakorik esatea burutik pasatu ere egingo.
Pertsonak bakarrik ikusten dituztela diotenek definizioz ukatzen dute gizarte honetan egiturazko berdintasun-gabeziak daudela, guztiok eskubide berberak dauzkagula eta berdinak garela uste baitute, edo, behinik behin, hori esaten dute. Horren ondorioz, diskriminazio edo eraso matxistak, arrazistak, homofoboak, transfoboak, kapazitistak eta abar existitzen ez direla pentsatzen dute, pertsonen arteko kontu pertsonal edo intimoen ondorioz gertatzen direla horrelakoak. Berdinak baikara.
Besteak beste, ez dute LGTBIren aldeko borrokaren egunaren premia sentitzen, ezta kontzertuetan edo erakundeetan kuotak ezartzeko beharrik sentitzen ere, euren esanetan guztiok dugulako aske bizitzeko aukera, edota gure gaitasunen arabera iristen garelako eszenatoki edo lanpostu zehatz batera. Hankartean dugunak edo hankartean bizi dugunak edo azalaren koloreak zerikusirik edukiko ez balu bezala.
«Nik pertsonak bakarrik ikusten ditut» diotenek normarekin bat egiten dute, haiek ikusi ala ez ikusi. Eta hain justu horrexegatik nahi dute guztiak berdin jarraitzea, beren pribilegioak galduko dituzten beldur, balizko berdintasun baten izenean hitz eginez.
Bada, begira, spoiler bat egingo diet horiei guztiei: ideia hipokrita, baztertzaile eta zapaltzaile horrekin jarraituz gero, eroso egoten jarraituko duzue, bai, baina gizartea osatzen dugun kolektibo askoren bizitzaren kontura jarraituko duzue hor goian egoten. Baliteke odol tanta batzuek zuen aurpegi zuri borobil hori zipriztintzea ere, eta, beharbada, aldizka, zuek eragindako hildakoak ikusiko dituzue, ohean etzanda izarak leporaino igota dituzuela.
Este sitio web utiliza cookies para que usted tenga la mejor experiencia de usuario. Si continúa navegando está dando su consentimiento para la aceptación de las mencionadas cookies y la aceptación de nuestra política de cookies, pinche el enlace para mayor información.
ko asteburuan Azkena Rock ospatu zen Gasteizen. Urteak dira lagun bat eta biok joaten garela. Urtero, huts egin gabe, giro ederraz gozatzera, musika entzutera, talde berriak ezagutzera, aspaldiko ezagun eta lagunekin elkartzera eta ondo pasatzera joaten gara, azken finean.
Aluak proiektua aurkeztuko du bihar Lorea Burzakok. Mindre Folklore DJ gisa ezaguna den musika-jartzaileak musika-eszenan parte hartzen duten emakumeak ikusaraztea du helburu proiektu honen bitartez. Musikaren munduko alor guztiak biltzen ditu proiektuak: musikariak, teknikariak, ekoizleak, ekitaldi-antolatzaileak, diseinatzaile eta ilustratzaileak. DJak…
Mundu-mailan egon den lehenengotariko spoilerra izango zen Bruce Willisen ondoan, ohean etzanda izarak leporaino igota xuxurlaka hitz egiten zuela, aldizka hildakoak ikusten zituela zioen haur pixka bat beldurgarri hura protagonista zuen filmarekin gertatu zena. Jende askok filma ikusi aurretik zekien Bruce Willis hilda zegoela; hala ere, ikusi egin zuten, filmak dagoeneko grazia zipitzik ere ez zuen arren.
