Igandean Brasilen egin ziren hauteskundeen bigarren itzuliaren ondoren, Jair Bolsonaro Alderdi Sozial Liberaleko hautagaia izan da irabazle. 1985ean diktadura amaitu zenetik eskuin muturra ez da boterean egon. Demokrazia, konstituzioa eta askatasuna defendatuko duela esan du eta indarkeriaren eta korrupzioaren kontra lan egingo duela. Mezu honek konbentzitu ditu Brasildar asko eta kalean jendea mugiaraztea lortu du. Azken urte hauetan, bai latinoamerikan baita Europan ere, eskuin mutur alderako norabidea hartu dute hainbat herrialdek. Ezkerreko alternatiben beharra dagoela argi dago, baina ezkerra oso zatituta dago.
Mundu martxak Bilbon egin dituen topaketara hainbat herrialdeetako emakumeak etorri dira. Kurduak esaterako. Bilgune Feministak eta Askapenak antolatutako haien hitzaldi batera joateko aukera izan nuen atzo bertan Gasteizko Memoria Gunean. Brasilgo kontuak buruan nituela nebilen oraindik. Hanan Sido, Kongra Star-eko kidea eta Gülciham Simşek DBPko kideak aritu ziren hizketan luze. Kurdistango herriaren borrokaren berri eman zuten. Haien borroka ez da batere erreza baina indar handiarekin ari dira borrokan. Emakumea lehen lerroan ari da borrokan eta esperantza, irabaziko dutenaren ideia dute nagusi.
Konfederazio demokratikoaren berri eman ziguten. Guri hain interesgarriak iruditzen zaizkigun kolehendakaritza eta koalkateen irudiak aipatu zituzten gauza askoren artean. Faxisten aurka nola ari diren borrokan komentatu zuten biek eta ez zuten beharbada ezer berririk ekarri gurera baina behin baino gehiagotan komentatu zuten batasunaren kontzeptua. Elkarrekin etsaiaren aurka egiteko ideia. Herrialde batean faxismoaren kontra lan egin eta garaitzen denean beste herrialdeetarako ere onura dela zioten. Elkartasun hitza ere behin baino gehiagotan azpimarratu zuten eta hezkuntza. Mentalitatea aldatu ahal izateko beharrezkoa den lanketa. Nahikoa pista eman ziguten, batasuna, elkartasuna eta hezkuntza. Orain horiei heltzea besterik ez dugu.
NOR Euskal Herria Antiespezista taldea aurkeztu dute, Euskal Herrian mugimendu antiespezista indartsu eta koordinatua sortzeko asmoarekin. Animalien askapenaren aldeko lana egiteko jaio dira, Euskal Herriko gainerako talde antiespezistekin elkarlanean.
Maialen Sagues NOR taldeko kidea izan dugu gaur Hizpidean. Animalien zapalkuntza egoeraz eta antiespezista izateko oinarri etikoaz hitz egin digu, beste gauza askoren artean.
Euskal Herriko hainbat hiltegitan infiltratu eta bideo bat argitaratu dute hiltzera doazenean animaliek bizi dituzten esperientziak erakusteko. Bestalde, azaroaren 1ean manifestazio nazionala antolatu dute Bilbon, Euskal Herriko beste eragile antiespezistekin batera. Autobusak antolatu dituzte Euskal Herriko hainbat hiri eta herritatik.
Ahots batzuk entzun dira han eta hemen Cristina Uriarte Hezkuntza Sailburuaren dimisioa eskatzen. Arrazoia? Hondarribiko jaietako alardearen inguruan izandako jarrera, alarde “tradizionalaren” aldeko portaera publikoarekin. Gehiegikeria al da hau? Ez dakit, oso jarrera feminista ez dirudi.
Nire buruari begiratzen badiot, aitortuko dut ez naizela beti feminista izan. Kontzientzia dudanetik ezkerrekoa izan naiz, bai. Adin horrexetan, 15 urte edo nuenean, abertzaletasuna ere piztu zitzaidan. Eta giza-eskubideak oinarri saihestezina nituen arren, feminismoan gehiegikeriak ikusten nituen, planteamendu oso muturrekoak egiten zirela uste nuen; hau da, beste borrokak feminismoa baino egokiago ikusten nituen. Denborarekin aldatuz joan naiz. Testuak, artikuluak, elkarrizketak … irakurtzen feminismoa deskubritzen joan naiz. Ondoan izan ditudanek ere lagundu didate horretan. Eta gaur egun feminismoa derrigorrezko abiapuntua iruditzen zait aldaketa sozialerako, funtsezkoa. Ikasi dut, eta ikasitakoak aberastasuna eman dit; feminismoaren diskurtsoari esker ikuspegi egokiagoa eta aberatsagoa dudalakoan nago.
Hondarribiko Alardeari bueltatuz, argi ikusten dut “Betiko Alardea” lemarekin “betikoa” defendatzen dela: “betiko” protagonismoa, “betiko” rolen banaketa, “betiko” espazio publikoa … Gasteizko jaiekin parekatzea argigarria izan daiteke. Niretzat Zeledon “betiko” izan da jaietan, txikitatik ezagutu dut. Baina ni baino hamabost urte zaharrago direnentzat Zeledon “berria” izan zen une batean, ez zen “betiko”. Gaur egun tradizioa da Zeledon. Umea nintzenean blusa guztiak gizonezkoak ziren. Hori zen “betikoa”. Baina aldatu da, gaur egun blusak eta neskak doaz koadriletan, eta jaiak honela guztientzat aberasten eta egokitzen dira. Tradizioa biziberritu behar delako, fosil bat ez delako, eta, gainera, jaiak guztien partaidetzarako zabaldu behar direlako.
Alardean Jaizkibel Konpainiako partaideek urtero sufritzen dituzten irainen eta oztopoen aurrean Cristina Uriartek bere portaerarekin ez ditu erakutsi Hezkuntza Sailak bultzatu beharko lituzkeen balioak: gizon eta emakumeen arteko berdintasuna, espazio publikoan emakumeen presentzia bermatzeko beharra, elkarrekiko errespetua … Hori nahikoa izan daiteke bere dimisioa eskatzeko. Egia esan, beste arrazoi ugari bururatzen zaizkit Uriarteren dimisioa eskatzeko. Nik Hezkuntza Sailaren buruari soilik gomendio bat egingo diot: irakur dezala feminismoaz, feministei arretaz entzun diezaiela, ireki ditzala belarriak eta burua, eta agian ulertuko du dimisioaren eskaerak baduela funtsik.
Gotzon Hermosilla Berriako kazetaria Iñigo Cabacasen erahilketaren inguruko epaiketa jarraitzen ibili da, eta gaur Hizpidean izan dugu gaiari buruz sakonago jakiteko. 6 ertzain epaitzen ari dira aste hauetan 2012ko apirilaren 5ean izandako liskarretan Iñigo Cabacas hilko zuen pilotakada jaurti izana egotzita.
Gotzonek Ertzainen defentsaren inguruan hitz egin digu, eta akusazioaren asmoez. Erantzukizun politikoa daukaten kargu altuagoko ertzainak, Ugarteko ezizenez ezaguna dena, kasu, ez dira epaituak izaten ari, eta agindu orokorrak Ugartekoak eman bazituen ere, erantzukizuna lekuan bertan zegoen ofizialak daukala esan izan du ertzainburuak. Lekukoen paperaz, familiaren irakurketaz eta beste hainbat konturi buruz hitz egin dugu Gotzon Hermosillarekin.
Mendehurrena dela eta, ospakizunik ospakizun eta komunikabidez komunikabide dabil Euskaltzaindia. Duela bizpahiru aste Arantzazun egin zuen bere XVII. Biltzarra, euskara batua abian jarri zeneko 50. urtehurrena ospatzeko asmotan. Arantzazun hainbat hizlarik hartu zuen parte. Elkarrizketarako ia denborarik ez. Nire iritziz, euskaltzain osoak ere gutxitxo, aukeran. Baina tira. Ez naiz horretan sartuko orain.
Euskara batuaren inguruan antolatu zen bilkura. Ez dakit zer eskatu zitzaien hizlari-gonbidatuei. Hala ere, gauza batek pitin bat asaldatu ninduen. Asaldatu edo… gogoeta egiteko premia piztu. Dena dela, entzule soil eta mutu gisa parte hartzera deitu gintuztenarren, gogoeta xume bati leku egin nion neure barruan.
Komunikabideen zeregina eta egindako lana izan zen saioetako bat. EITB-k ere izan zuen aukera berea erakusteko. Izan ere, ikus-entzunezko agente bati dagokion legez, bideo bat eskaini ziguten, ez hitzaldi bat, beste guztiek bezala. Eta hots eta irudi bidezko aurkezpen honetan, ‘txostengilea’ zutik, mutu zegoela, telebistako jendeak, aktoreek, esatariek, eguraldi berri-emaleek eta abarrek zenbait kontu aipatzen zituzten bitartean. Gauza polita. Baina antzezle gisa ari ziren profesionalek hainbat galdera eta eskari egiten zioten Euskaltzaindiari. Denek zuten Euskaltzaindiarentzako zerbait: “nik Euskaltzandiari eskatuko nioke”… “nik uste Euskaltzaindiak esan behar lukeela nola den hau edo bestea”, etab. Hizkuntzaren erabilerak sortzen dituen zalantza guztiak Euskaltzaindiaren esku jarri nahi zirela zirudien. Jakina, badira Euskaltzaindiak erabaki beharreko kontuak, baina normalean hiztunek lehenagotik egindako hautuen gainean hartu beharko du bere erabakia, ezer erabaki behar badu. Euskal komunikabideetan profesional handiak daude. Gure irrati-telebistako profesionalen euskara maila oso altua da, nire iritziz, eta gero eta hobeto ari direla esango nuke, gainera. Are gehiago: iruditzen zait euskaraz ari diren profesionalek kontu handiagoarekin tratatzen dutela hizkuntza erdaldunek gaztelania tratatzen duten baino. Orduan galdetzen dut: zertara dator Euskaltzaindiari egiten zaion eskari-zerrenda hori? Profesionalek hartu beharreko erantzunkizuna beste profesional batzuei traspasatu nahi diegu? Zertarako ditugu etxeko profesionalak?
Hortik gaurko izenburua: nork bere lana, eta, agian hobe, nori bere betebeharra. Izan ere, Euskaltzaindiaren helburu nagusia da euskara idatzia lantzea eta prest jartzea gaurko beharretarako, betiere erabiltzaileen premien arabera. Bestalde, Estatutuaren arabera, gure herrialdeko euskara aholkuemaile ofiziala da. Hortaz, batetik, inork eskatu gabe, bere kasa, aholkuak eman ditzake premia orokorreko gaietan eta egoki irizten dion bidea markatu. Eta alderantziz, erakunde batek, gogoeta egin eta hautua zein den aztertu ostean, aukerak aurkez ditzake eta Euskaltzaindiak zein hobesten duen esan beharko du, baten bat hobesten badu. Izan ere, komunikabideetako profesionalek berek baino hobeki inork ez ditu ezagutzen arazoak, eta konponbide-aukerak ere. Printzipioz, berek ezagutzen dituzte hobekien. Batzuetan aukerak argi egongo dira. Beste batzuetan, agian, ez hainbeste. Baina bakoitzak bere ardurak hartu beharko ditu. Hautua eztabaidagarria bada, utzi betebehar hori erabakitzeko ahala edo gaitasuna duenaren esku. Orduan izan liteke Euskaltzaindiaren txanda.
Azkenean denok dakigu nola jokatzen dugun. Maiz, erabileraren poderioz aukera bat nagusitzen baita. Euskaltzaindiak ere hala egiten du: nola esaten dute hiztunek, nola idazleek, zer diote profesionalek, azken batean? Ba, horren arabera joka dezagun. Euskaltzainoi, hala izendatuak izan ginenean, ez zitzaigun jakituria txertatu esku-ezartze bidez edo. Onenean ere, norbaitek (ustez) duen jakituria hori aitortu egiten da. Baina profesionalek ere badute gaitasuna eta jakituria, aitortua. Eta komunikabide batean euskararen kalitatea ziurtatzea batez ere bertako profesionalei eta teknikariei dagokie. Hauek araubide bat eskatzea zilegi da, baina etxeko lanak egin ostean. Bada prakak bete lan denontzat. Araugintzan, esango nuke premiazkoena egina dagoela hein handi batean: Euskaltzaindiaren inguruan eta babesean, gauzak aski ongi egin direla esango nuke. Eta beste ehun urteko epe bat jartzen badiogu geure buruari, soseguz eta tentuz ibiltzeko problemarik ez dugu izango. Baina dagokigun denboran gauzak patxadaz egin ditzakegu. Bakoitzak jakingo du zer daukan emateko, zer egiteko eta zer hartzeko: nork berea.
Gasteiz Etorbidean “Ongi Etorri” leloarekin horma irudi handi bat egiteko proiektuari uko egin behar izan dio Irantzu Lekuek, jasotako presioen ondorioz. Bizilagunekin eta elkarte ezberdinekin elkarlanean sortutako proiektu parte hartzaile honen inguruan polemika sortu dute El Correok eta Arabako Arkitektuen Elkargoak, azken aste honetan.
2017an esleitu zen proiektu hau, eta lanean hastekoak ziren egun hauetan. Hala ere, aipatutako taldeek egindako presioen ondorioz Irantzu Lekuek uko egitea erabaki zuen, ostegunean emandako agerraldian azaldu zuenez.
Irantzu bera izan dugu gaur Hizpidean, eta egun hauetan jaso dituzten presioak azaldu dizkigu berak. Proiektuaren atzean zeuden asmo eta arrazoiez, el Correoren presio ahalmenaz eta horma irudien balioaz hitz egin digu, besteak beste, Irantzu Lekuek.
Joan den asteartean, Estrasburgoko Giza Eskubideen Europako Auzitegiak ebazpena aurkeztu zuen, euskal presoek Frantzian betetako kartzela urteak Espainian kontatzearen inguruan. Auzitegi honek, espero zenaren aurka, ebatzi zuen Espainiak ez zuela eskubiderik urratu zigorrak ez batzea erabakitzerakoan.
Haizea Ziluaga eta Iker Urbina abokatuek agerraldia egin zuten ebazpenaren irakurketa emateko, eta gaur Hizpidean izan dugu Iker Urbina, gaiaren inguruan sakontzeko.
Espainiako legeek euskal presoen askatasun eskubidea urratzen dutela esan du Ikerrek, Europar legediak zigor metaketa barne hartzen duelako. Estrasburgoko auzitegiaren erabakia azaldu digu, honek presoentzako ekarriko dituen eraginak, eta baita hemendik aurrera eman beharreko pausoez hitz egin digu.
5 urte bete ditu Errigora proiektuak, eta ikasturte honetako saski kanpaina berria aurkeztu dute jadanik. Errigorak nafarroa hegoaldeko nekazari txikiei eta euskalgintzari laguntzea du helburu, eta 5 urte arrakastatsuren ondoren martxan jarri dute kanpaina berria.
Bost urte hauetan 800.000 € bideratu dira Errigoratik nafar Erriberako euskalgintzara, Sortzen, AEK eta beste hainbat proiektuetara. Era berean, Erriberako nekazari txikien sarea egonkortuz doa, 23 ekoizle ezberdinen produktuak biltzen baititu kanpaina berri honek.
Ilune Basterra izan dugu Hizpidean, bost urte hauetako ibilbideaz eta kanpaina berriaz hitz egiteko. Errigora.eus webgunean edo Hala Bedi irratiko egoitzan bertan ere.
Joxemi Zumalabe elkartetik “Gatzozpindu: Dinamizazio politikorako ikastaroa” aurkeztu dute, kolektiboetako kideei tresna berriak eskaintzeko asmoarekin. Talde dinamika ezberdinak, gatazkei aurre egiteko moduak, botere harremanak era osasuntsuan kudeatzeko bideak, eta beste hainbat kontu topatu ahal izango dira ikastaro honetan.
Esti Redondo izan dugu Hizpidean, eta proiektuaren nondik norakoak kontatu dizkigu. Ikastaroa hartzeko hautua kolektiboek hartu beharrekoa dio, kide bat edo batzuk joaten badira ere, kolektibo barruko dinamikak eraldatzeko asmoarekin antolatzen baitira. Ikasketa hauek era kolektiboan lantzeko erabakia hartu beharko litzateke.
Eraso matxisten prebentziorako materiala ere eskainiko da bertan, eta erasoen inguruko gogoeta bultzatuko da.Kohesio sentimentuak, partaidetza, erabakiak hartzeko moduak… hainbat esparru ezberdin landuko dira, kolektiboen jarduna hobetzeko balioko dutenak.
Informazio gehiago nahi izan ezkero, edo ikastaroan izena emateko joxemizumalabe.eus web orrialdera jo. Elkarrizketa osoa entzungai hemen.
Este sitio web utiliza cookies para que usted tenga la mejor experiencia de usuario. Si continúa navegando está dando su consentimiento para la aceptación de las mencionadas cookies y la aceptación de nuestra política de cookies, pinche el enlace para mayor información.
