Joan den larunbatean, urriaren 23an, Araba Bizirik plataformak hainbat motatako elkarretaratze eta ekitaldiz betetako egun arrakastatsua ospatu zuen, eta, egunaren amaieran, manifestazio jendetsu eta koloretsu bat egin zen, milaka lagun bildu zituena Gasteizko erdialdean. Izan dadila sarrera zenbait hedabidek, ineteresagatik beharbada, bere benetako dimentsio eta garrantzian islatzen asmatu ez duten edo islatu nahi izan ez duten oihartzuna berresteko.

Izan dadila artikulu hau manifestari guztiek hiriburura eraman nahi izan zuten mezua indartzeko, eta, azkenik, bihotzez eskerrak emateko parte-hartzaile guztiei eta baita azken hiru urtaroetan garatu diren mendi-martxak, kontzentrazioak, proiektuei egindako alegazioak, hitzaldi-zikloak, kontzertuak eta abar antolatzeko gogo biziz onena jarri duten pertsona guztiei ere.

Araba Bizirik-ek herritik sortutako hainbat erakunde eta mugimendu biltzen ditu:

Arabako Mendiak Aske, zentral eolikoak euskal mendietatik kanpo uztea helburu duena.

AHTrik Ez, abiadura handiko trenaren proiektuak bertan behera uztearen alde eta benetako tren sare jasangarri eta bokazio sozialdun baten alde egiten duena.

Elikadura Iraunkorraren aldeko Mugimendua, lehen sektorearen iraunkortasuna eta makroernategi eta makrogranjen megaproiektuei uko egitea bultzatzen duena.

Proiektu Honi Ez, espazio naturalak eta biodibertsitatea kontsumitzen dituzten eguzki-energiako megaproiektuen ugaltze desordenatua saihesten saiatzen dena.

Ziur zerrenda hau irakurtzean irakurle batzuek pentsa dezaketela, hara!, jende honek ezetz esaten besterik ez daki, antolakunde hauek ez aurrera ez atzera utzi nahi gaituzte. Mugimendu horiek eten egingo dute gure aurrerabidea.

Ez, inola ere ez. Antolakunde horien guztien mezua honako hau da: «honela ez»; izan ere, beste modu batzuk aurkitu eta aplikatu behar ditugu aurrera egiteko, hitz horren benetako adieran, gure kapital naturala arriskuan jarri gabe, gure biziraupenerako ezinbesteko baldintza baita. Ez dugu esan behar aukera neoliberala dela etorkizunerako posible eta bideragarri den bakarra.

Plataforma horien izendatzaile komuna da eskaintzen dizkigun mota guztietako zerbitzuak eta natura babestea, baita gaur egun gure gizarteko lehen sektore zigortuaren euskarri diren lurraldeak ere. Salatzea lurralde honekiko eta bere benetako balioarekiko eraso maltzur, neurrigabe, suntsigarri, gupidagabe, arbuiagarri eta eskrupulurik gabeko hau. Exijitzea Lurralde Antolamendu eta Ingurumen arloan indarrean dagoen araudia egoki eta zorrotz betetzeko. Eta, zergatik ez esan, herritarren zati kezkagarri eta esanguratsu baten interesa piztea, naturarekiko kontaktua galdu baitu, zeinak, oharkabean, uste baitu bizi den ingurune artifiziala berarengandik buruaskia eta independentea dela, eta bertatik hartzen dituela, ezinbestean, gogotik kontsumitzen dituen baliabide guztiak. Nahi bat da, azken batean, gizartea, pertsonak, ustez aurreratua den gure herriaren bilakaeraren lehentasunen erdigunean jarri nahi dituena.

Araba Bizirik-ek hazkundearen megalomaniari eta etorkizunik gabeko sistema eta bizimoduari eusten saiatzen diren zentzurik gabeko azpiegitura handiekiko mendekotasunari emandako erantzuna sinbolizatzen du. Ingurunearekiko eta besteekiko orekan oinarritutako bizitzaren aldeko apustua da, ustez pertsonen bizitza errazteko asmatutako bitartekoak egiazkoak izan daitezen eta gizarte osoaren interesetarako baliagarri izan daitezen. Hori guztia elikadura-baliabideak, baliabide energetikoak eta abar sortzeko prozesuak deskontzentratuta daude, egituran eta jabetzan deszentralizatuta, eta gizarte-aurrerapen, -ongizate eta -berdintasunari lotuta burutzearen eraginkortasunarakin konbentziturik.

Antolakunde horiek osatzen dituzten pertsona guztiek, bitarteko minimoekin eta sormen handiarekin, gauza guztien gainetik beren emaitza-kontu oparoak loditu ahal izateko aukera, baliabide eta eragin amaigabeak dituzten erraldoiei egin behar diete aurre. Nabarmena delarik, tamalez, ordezkari politiko ospetsuen eta haien morroi mediatikoen arteko adostasuna.

Oso gai sakonak daudelako eztabaidan. Sinestezina da interes korporatibo latzen gainetik babestu behar gaituzten administrazioek gai horiek gutxiestea. Horietako batzuk dira, esate baterako, ingurumenari eta lurralde-antolamenduari buruzko estrategiak, planak eta araudia, ordenamendu juridikoaren muina osatzen dutenak, zeina, jakina, beti hobetu daitekeen. Hezkuntzari, zientziari, osasunari, gizarte-babesari eta berdintasunari dagozkienekin batera, haiek dira agian Garapen Iraunkorrera hurbil daitekeen zerbaiten bidean jar gaitzaketenak. Esparru hori lortzeko, oraindik ere oso perfekzionagarria dena, ahalegin handiak egin dira zientzia, teknika, ekonomia eta emandako giza baliabide ugariei dagokienez. Hamarkada askotan lan handia egin da hori lortzeko, bai administrazioan, bai gizarte-mugimenduetan. Adostasun ugari bildu behar izan dituzte, eta oreka eta konpromisoen sare korapilatsu bat eratu dute, batzuetan justu-justu baleko gutxieneko batzuetara iritsi ahal izateko.

Era berean, gure arbasoek, naturarekin zuten harreman eta menpekotasun estuaz konbentzituta, kudeaketa-mekanismoak asmatu zituzten, kudeaketa komunalaren bidez altxor ordezkaezin hori guregana iristea ahalbidetu dutenak, nahiz eta gutxitzen doan. Inguru natural horiek publikoaren, komunalaren balioaren eta ezinbestekotasunaren sinbolo menderaezinak dira. Araba horren adibide garbia da, erregimen publikoan dituen mendien ehuneko handi batekin.

Titulartasun publikokoak, Euskadiko biodibertsitatearen gordailu handiena eta ugariena bihurtzen dutenak, eta funtsezko papera dutenak dinamika ekosistemiko kontinentaletan. Eta horregatik guztiagatik, korporazio handientzat ere mokadu gustagarriegia bihurtu da.

Orain, administrazioaren zati batek, edo, hobeto esanda, administrazioaren estamentu politikoen zati batek, muzin egin nahi dio arautegi horri guztiari. Horren erakusgarri, Arabako Mendiak Askek parke eolikoei aurkeztutako alegazioetan 30 plan, programa, lege eta ingurumen eta lurralde-antolamenduko dekreturen baino gehiagoren ez-betetzeak hauteman ditu. Eta ez gara ari forma akatsez edo interpretazioari lotutako gaiez. Testu horien printzipio, helburu eta artikuluei zuzeneko traizioa egitea zaie.

Hor egon arren errespetatu beharreko baina betetzen ez diren legeak, azpiegitura horien inpaktu egiaztatuak, Europar Batasunak berak abiadura handiko sareen errentagarritasun faltari buruz egindako txostenak, lurraldean eragiten dituzten desegituraketak, energia berriztagarria banaketa-formatuan sortzearen eraginkortasun handiagoa, eztabaidaezina dena, makrogranjek eta makroabeltzaintzek inguruneari, animaliei eta lehen sektorean aritzen den biztanleriari eragindako ondorio kaltegarrien inpaktuak egiaztagarriak, bere horretan jarraitzen dute.

Batere lotsarik gabe, «beren» proiektuak jasango dituen gizartearen erabateko errefusa ere mespretxatuz, esaten jarraitzen dute ingurunea txikitzen duten «beren» proiektuentzako kokalekuak bilatzen jarraituko dutela. Ez izan zalantzarik. Aurrean izango gaituzte.

Artikulu honek ezin ditu, espazio eta helburu arrazoiengatik, salatutako proiektuetan dauden inkongruentziak eta dislate guztiak aletu. Horregatik, irakurleak web-orriak bisitatzera animatzen ditugu eta sare sozialak planteatutako aldarrikapenak eta alternatibak zehatz-mehatz aztertzera.

Dialektika horren guztiaren ondorioz, mahai gainean dagoena da gure planetak (eta, ondorioz, guk guztiok) eskatzen dugun garapen-ereduari buruzko erabaki estrategikoa da. Ezinbestekoa da ia estamentu eta erakunde soziopolitiko guztientzat tabu bat den horretara iristea, hazkunde infinituaren ideia neoliberalari atxikitzen baitzaizkio Barne Produktu Gordinaren eta «garapenerako» bide bakar gisa. Lehenbailehen pregoilatu eta desmuntatu behar den falazia da. Lurrean ez organismorik ez sistemarik ezin da infinituraino hazi. Sistema ultrakapitalista horrek ere ez, jakina. Eta edozein irakurlek, jakin-min eta asepsia intelektual minez irakurtzen badu, gaur egun ere ikus ditzake sistemaren kolapsoaren zantzu larriak, planeta epe laburregi batean desagerrarazi dezaketenak. Oraintxe bertan ekin behar zaio.

Printzipio izendaezin horri desazkunde iraunkorra deitzen zaio. Aztertzen ari garen gaietan, kontzeptu hori, lurraldearen konkistari eta eremu naturalen erabilera itzulezinaren aldaketari muga kontziente eta planifikatuak jartzeko ezinbesteko beharrak eragiten du.

Amaitzeko, argi utziko dugu urriaren 23ko manifestazioa ezin dela izan bidearen amaiera. Asko dago egiteko, suminduratik, gogaitasunetik, baina baita ahal den guztia lan egin behar dela uste izatetik ere, estamentu guztiak, baita orain arte dislate horien sustatzaileak ere, onbideratu daitezen eta Lurra gure ondasunik handientzat har dezaten.
Aldarrikatzen genuen bezala, zeren:

—Ez, ez dugu nahi Araba suntsitzerik, orain arte hartu gaituen lurra eta etorkizuneko belaunaldien babesa eta sostengua izan behar duena.

—Ez dugu nahi zentral eolikoek, instalazio fotovoltaikoek, trenbide-azpiegitura handiek edo nekazaritzaren industrializazioak Araba basamortu huts eta eremu triste bihurtzea, gainera zertarako eta inbertsio-funtsen eta energia-enpresen onura esklusiborako.

-Gure erakundeetako politikariei eskatzen diegu bete dezatela lurraldea eta bertan bizi diren pertsonak babesteko duten betebeharra..

—Arabak ezetz esan dio espolio honi.

Eta oraindik garaiz gabiltzalako. Garaiz gabiltza oraindik bide onari jarraitzeko… eta koherenteak izateko, «Lurra gure seme-alaben mailegua baita».

Itxaso Balza de Vallejo (Arabako Mendiak Aske), Txetxu Zengotitabengoa (Proiektu Honi Ez), Isa Alvarez (Elikadura Iraunkorraren aldeko Mugimendua) eta Endika Ruiz de Loizaga (AHTrik Ez, Tren Sozialari Bai)