Atez atekoa da sistemarik onena
Hiri-hondakinak gaika biltzeko hainbat sistema daude, baita aldaerak ere, baina Arabako Foru Aldundiaren datu publikoen arabera, etxeko hiri-hondakinak atez ateko sistemaren bidez biltzea da sistemarik onena.
ALHko Hondakinen Inbentarioak (6 hilabeteko atzerapenarekin argitaratua) Arabako hiri-hondakinen kudeaketari buruzko urteko datuak aztertzen ditu. Toki-erakundeei dagokie eskumen hori, baina Araban, Gasteizen izan ezik (hondakinen % 75), gainerako udalerriek koadrilen esku utzi dute kudeaketa-gomendio bat.
Arabako 51 udalerrietatik, Kripanek (Arabako Errioxa) bakarrik lortu ditu nahitaez bete beharreko helburuak ( % 55 2025erako), gainerako alkateek ez dute hondakinen arloko onespena lortu, eta, kasu batzuetan, oso urrun daude hori lortzetik.
Gainera, onura handiak lortzen ditu hainbat alderditatik:
1. Soziala: tokiko enplegua sortzeko gaitasun handiena sortzen duen sistema da, ez bakarrik bilketan, baita berrerabilpenaren eta birziklatzearen ondorengo faseek sor ditzaketen enpleguetan ere.
2. Ekonomikoa: ustiapen-kostu txikiena duen sistema da, bereziki hidrokarburoekiko mendekotasuna zuzenean murrizten delako, ez baitu ura probintzia osoan zehar garraiatu/mugitu behar (+ % 50d materia organikoa ura da), eta, gainera, kutsatzen duenaren printzipioa ordaintzen du.
3 Ingurumena: ekonomia zirkularrarekin eta hondakinen kudeaketaren hierarkia-printzipioarekin bat datozen berrerabilpenaren eta birziklatzearen % handiagoa gaitzeaz gain, garraioari lotutako CO2 eta zabortegien CH4 emisio atmosferikoak nabarmen murrizten dira, besteak beste.
Gaur egun, Eltziego (Arabako Errioxa) bezalako udalerriek jarri dute martxan sistema hori, eta Burgelu ezartzeko fasean dago. Itxura guztien arabera, Arabak ezagutzen du iraunkortasunaren bidea.
Baina datuez eta errealitateaz haratago, oraindik badira eredua aldatu nahi ez dutenekiko interesak. Horren ondorioz, 2014az geroztik, berrerabiltzeko edo birziklatzeko hondakin potentzialen kopurua %21etik %34ra baino ez dugu igaro, urtero 43 m €baino gehiago erabili arren.
Amaitzeko, 2021eko Behatokiaren datuen arabera eta hondakinen hierarkiak ezartzen duen ordenari jarraituz, Arabak suspenditu egiten du bereziki honako hauetan:
– Prebentzioa: % 7,5 baino ez da murriztu biztanleko hondakinen sorrera (kg/bizt./urte) 2010arekin alderatuta (helburua % 15 da 2030ean)
– Berrerabilera: egungo % 0,4arekin, 2030erako % 5eko helburua lortzetik urrun gaude.+
– % Berrerabiltzea eta birziklatzea: ez du lortu 2020rako ezarritako % 50, eta zaila dirudi 2025ean % 55 eta 2035ean % 65 lortzea.
– Birziklatze espezifikoaren %: egungo % 14arekin, ez du biohondakinen % 55 lortzea lortzen, nahiz eta biztanleriaren % 74k organikoko gaikako bilketa ezarrita izan. Era berean, ontzi arinen birziklapenaren ehunekoan ere eteten da, egungo % 33arekin, 2025erako % 65eko helburua ez da lortzen.
– Balorizazioaren %: egungo % 3a baimendutako % 15etik urrun dago.
– Ezabaketaren ehunekoa: 2030ean, oso urrun gaude % 10eko minimizaziotik, oraindik hondakinen % 53 Gasteizko makrozabortegian uzten baitute.
Laburbilduz, 2023an, udalerriek, kuadrillek eta AFAk sakon berrikusi beharko dituzte Arabako Hiri Hondakinak Prebenitzeko eta Kudeatzeko 2017-2030 Planeko (PRU2030) neurriak, porrota ez betikotzeko.
Hala Bedi babestu nahi duzu?
Hala Bedin proiektu komunikatibo libre, komunitario eta eraldatzailea eraikitzen ari gara. Egunero, ehundaka gara proiektuan parte hartzen dugun pertsonak, eragiten digun errealitatea behatuz eta hura eraldatzen saiatuz, herri mugimenduekin batera.
Gure edukiak libreak dira, inork ez digulako agintzen zer argitaratu dezakegun eta zer ez. Eta eduki hauek dohainik eta modu libre batean zabaltzen ditugu, hedapena, elkarbanatzea eta eraldaketa helburu.
Halabelarririk gabe, Hala Bedi ekonomikoki sostengatzen duten bazkiderik gabe, hau ez litzateke posible izango. Egin zaitez halabelarri eta babestu Hala Bedi!
